Cuộc đời và sự hy sinh anh dũng của đồng chí Lý Tự Trọng đã để lại cho lớp lớp các thế hệ thanh niên Việt Nam nhiều bài học quý báu về lòng yêu nước nồng nàn, yêu đồng bào và tinh thần tự tôn dân tộc; bài học về tấm gương ham học hỏi, ham hiểu biết để đóng góp được nhiều hơn cho đất nước và dân tộc. Cùng ôn lại sự hy sinh anh dũng, cống hiến sức trẻ của đồng chí Lý Tự Trọng nhân kỷ niệm 110 năm Ngày sinh đồng chí Lý Tự Trọng (20/10/1914 - 20/10/2024).
Anh Lý Tự Trọng tên thật là Lê Hữu Trọng còn được gọi là Huy sinh ngày 20/10 /1914 quê gốc ở làng Việt Xuyên, xã Thạch Minh, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh. Anh sinh ra tại làng Bản Mạy, tỉnh NaKhon - Thái Lan. Anh là con trai cụ Lê Hữu Đạt, do không chịu cảnh áp bức- bóc lột của thực dân phong kiến, cụ đã cùng gia đình sang Thái Lan sinh sống và tham gia hoạt động yêu nước. Anh được theo học tại trường do cụ Đặng Thúc Hứa - một sỹ phu yêu nước tổ chức. Anh học rất giỏi và thành thạo tiếng Trung, tiếng Anh và tiếng Thái Lan.
Năm 1926, đồng chí Nguyễn Ái Quốc cử đồng chí Hồ Tùng Mậu đến Thái Lan chọn Anh và một số thiếu niên con em gia đình Việt kiều yêu nước đưa sang Quảng Châu -Trung Quốc học tập để chuẩn bị xây dựng tổ chức Thanh niên Cộng sản ở Việt Nam. Đến Quảng Anh được gặp lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc lúc này mang tên Lý Thụy. Để đảm bảo bí mật, các thiếu niên đều mang họ Lý coi như người trong một gia tộc, do đó anh Lê Hữu Trọng đổi tên thành Lý Tự Trọng.
Năm 1929, các tổ chức cộng sản ở Việt Nam lần lượt ra đời, Anh được cử về nước hoạt động tại Sài Gòn đảm nhận nhiệm vụ liên lạc cho Xứ ủy Nam Kỳ và Trung ương Đảng, đồng thời được giao nhiệm vụ đặc biệt: vận động tập hợp thanh niên trong các nhà máy, trường học để thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản trong nước.
Ngày 08/02/1931, tại tại quảng trường Lareni-Sài Gòn, các chiến sỹ cách mạng tổ chức một cuộc mít tinh kêu gọi quần chúng đánh đuổi thực dân Pháp. Giữa lúc ấy tên thanh tra mật thám người Pháp Le Grand và bọn quân cảnh đi cùng ập tới. Để cứu đồng chí của mình, Anh bắn chết tên thanh tra mật thám và bị thực dân Pháp bắt.
Bọn chúng dùng mọi thủ đoạn tàn ác tra tấn nhưng với sự kiên trung của người thanh niên cách mạng Anh không khai bất cứ điều gì. Chính quyền bù nhìn của thực dân Pháp đã mở một phiên tòa đại hình để xử một chiến sĩ cộng sản Việt Nam chưa đầy 18 tuổi, Anh bị kết án tử hình. Đứng trước cái chết, Anh không hề run sợ đã chủ động biến phiên tòa của Đế quốc thành một diễn đàn của người chiến sĩ cộng sản, Anh đã nói: “... con đường của thanh niên chỉ có thể là con đường cách mạng và không thể là con đường nào khác.”
Nửa đêm ngày 21/11/1931 Thực dân Pháp đã hèn hạ dựng máy chém ở ngay khám lớn Sài Gòn hòng giết Anh trong im lặng, nhưng tấm gương đấu tranh kiên cường bất khuất, anh dũng của Anh đã làm cho kẻ thù khiếp sợ và cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng trong cả nước, mãi ghi dấu ấn vào lịch sử đấu tranh của dân tộc Việt Nam.
Cuộc đời của Anh là tấm gương sáng về tinh thần yêu nước,ý chí kiên cường của tuổi trẻ Việt Nam. Nhà thờ Anh được xây tại xã Thạch Minh, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh. Tên của Anh đã được đặt cho tên của một giải thưởng của Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh dành trao tặng cho thanh niên. Ngoài ra, tên Anh cũng được đặt cho nhiều con đường và trường học ở Việt Nam.